Wielkanoc w Polsce

Wielkanoc, jedno z najważniejszych świat chrześcijaństwa jest pełne symboli nadziei i odradzającego się życia. Zarówno w obrzędach jak i w sferze kulinarnej pełno jest nawiązań do nowego początku – Wielkanoc – chociaż jest świętem ruchomym, przypada zawsze na wiosnę, a kościół chrześcijański, zamiast walczyć z pogańskimi tradycjami związanymi z przednówkiem, po prostu je wplótł do kanonu wielkanocnych zwyczajów.

Palmy wielkanocne

Wielkanocna „palma” to symboliczna gałązka przygotowana przed Wielkanocą na pamiątkę wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Palmy  – w wydaniu lokalnym, bo prawdziwe palmy nie rosną pod tą szerokością geograficzną –  są poświęcone w kościołach podczas obchodów Niedzieli Palmowej (Niedziela Palmowa).

Polskie palmy to długie kiście zrobione z młodych gałązek drzew, ziół i kwiatów. Tradycyjnie powinny zawierać gałązki wierzbowe – symbol życia i zmartwychwstania – pierwsze w Polsce zielone oznaki wiosny. Palmy są również ozdobione wstążkami i suszonymi lub sztucznymi kwiatami.

Różne regiony Polski mają różne techniki i wzory wykonywania palm wielkanocnych. Co roku odbywają się konkursy na najpiękniejsze i największe palmy.

Pisanki

Dorośli w domu i dzieci w szkołach ozdabiają, przed Wielkanocą, gotowane na twardo jajka (albo same skorupki): farbami, flamastrami, kredkami. W okresie wielkanocnym w polskich sklepach można znaleźć nawet małe farby odpowiednie do żywności lub naklejki do zdobienia jajek wielkanocnych.

Bardziej zaawansowane techniki to zdobienie woskiem i staromodny sposób, w jaki robiły to polskie babcie: barwienie jajek we wrzącej wodzie zabarwionej łupinami cebuli, kurkumą, czerwoną kapustą, wywarem z buraków. BY jajka się błyszczały, należy cieniutko posmarować olejem lub masłem. 

Koszyczek wielkanocny  – święconka

Święconka to mały koszyczek ozdobiony koronkowymi serwetkami i gałązkami bukszpanu, który religijne rodziny niosą do kościoła w Wielką Sobotę. Ustawione na stołach koszyczki, są skrapiane święconą wodą.  

Zawartość koszyczka to „próbki” potraw, które następnego dnia znajdą się na wielkanocnym stole. Znaleźć można w nim jajka (pisanki), szynka lub kiełbasa, chleb, sól, ciasto, chrzan, baranek wielkanocny z cukru lub masła. Święcenie potraw miało zapewnić obfite plony i bogactwo w całym roku.

Wielkanoc: Śniadanie wielkanocne

Niedzielne śniadanie to najważniejsze wydarzenie tradycyjnych uroczystości wielkanocnych w Polsce. Rozpoczyna się od dzielenia się produktami ze święconki (dzielenie się opłatkiem rozpoczyna wigilię) i wymiany życzeń (jak Wesołego Alleluja!). Niektóre polskie rodziny serwują żurek (zwany też białym barszczem) z jajkiem na twardo, chlebem, chrzanem i kiełbasą. Żurek jest jedną z najpopularniejszych polskich zup, często podajemy ją w uprzednio wydrążonym bochenku chleba. Inne tradycyjne polskie potrawy wielkanocne to bigos myśliwski, kiełbasa z ćwikłą, kiełbasa z chrzanem lub burakiem, biała kiełbasa – kiełbasa doprawiona solą, czosnkiem i majerankiem, gotowana sałatka jarzynowa z sosem majonezowym, mazurki, drożdżowe baby i pieczone w specjalnych formach baranki z drożdżowego ciasta. W moim rodzinnym domu był zwyczaj jedzenia pajd drożdżowego ciasta z masłem i szynką. Ten zwyczaj praktykowały wyłącznie kobiety, panowie przyglądali się temu zdegustowani.

Walka na jajka

To moja ulubiona część obchodów Wielkanocy! Każdy musi wybrać sobie jajko i zmierzyć się w nierównej walce z innymi biesiadnikami. Wybór nie jest łatwy, a każdy w rodzinie ma swoje sekretne kryteria, takie jak kształt czy rozmiar. Walczysz z sąsiadem przy stole, stukając w jajko przeciwnika. Jeśli Twoje jajko wygrywa, grasz dalej przeciwko innym biesiadnikom Zwycięzcą walki zostaje właściciel niepokonanego jajka.  Oczywiście wszyscy potem zjadają wszystkie jajka, bez względu na to czy zwyciężyły czy przegrały.

W poszukiwaniu zajączka wielkanocnego

Po śniadaniu dzieci szukają zajączka wielkanocnego, czyli po prostu prezentów. Są to podarunki  stosunkowo skromniejsze niż prezenty podczas świąt Bożego Narodzenia, czasem po prostu zajączek czekoladowy lub czekoladowe jajka. W dorośli chowają fanty w całym domu lub ogrodzie. 

Wielkanoc: Lany poniedziałek – śmigus dyngus

Zaczyna się niewinnie: pierwsza osoba z rodziny która wstanie ma prawo oblać pozostałych domowników – tego dnia naprawdę opłata się nastawić budzik wcześnie rano. W niektórych rodzinach celebrowana jest kolejna szalona wielkanocna tradycja: dorośli uderzają wierzbowymi witkami nogi dzieci, co ma je zachęcić do wstawania. Potem maluchy cały dzień bawią się zabawkami wodnymi. Z reguły są to pistolety na wodę, plastikowe jajka z wodą w środku. W polskich sklepach przed Wielkanocą jest ich pełno. Bezpiecznie jest zostać w domu w ten poniedziałek, aby uniknąć całkowitego przemoczenia ubrania.

Rzeżucha

W polskich sklepach można zauważyć przed Wielkanocą małe torebki z nasionami rzeżuchy. To szybko rosnące jadalne. Dzieci bardzo lubią obserwować jak rośnie – widać różnice wielkości dosłownie z dnia na dzień. W Polsce tradycją jest uprawa rzeżuchy na Wielkanoc – nie tylko do spożycia, ale także do celów dekoracyjnych.

Mazurki

Najpopularniejszym polskim ciastem wielkanocnym jest mazurek. W przeciwieństwie do innych ciast, które Polacy jedzą w okresie wielkanocnym, mazurek serwujemy tylko w okresie wielkanocnym i nie znajdziesz go w innej porze roku. To płaski placek przypominający tartę, polany konfiturą, karmelem lub czekoladą posypany bogato  migdałami lub innymi bakaliami. Zwykle ma piękne dekoracje.

Oprócz mazurka można spróbować babki (podobna do włoskiego panettone). To ciasto drożdżowe z rodzynkami, kandyzowaną skórką pomarańczową i z polewą na wierzchu). W czasie Wielkanocy Polacy pieką też serniki i makowce.

Przeczytajcie o tradycjach związanych ze świętami Bożego Narodzenia!

Na stronie www.culture.pl możecie przeczytać o różnych polskich zwyczajach kulinarnych

Kup Bilety!