Wigilia i całe Boże Narodzenie to zdecydowanie najważniejsze święta w Polsce. Nasze tradycje bożonarodzeniowe są głęboko zakorzenione w religii katolickiej. Większość z nich jest ekstrawagancka, intrygująca, a niektóre wręcz dziwaczne.
Pewne zwyczaje, jak dekorowanie choinki czy łamanie opłatka, są powszechne w całym kraju. Warto zauważyć, że w XIX wieku Polska była podzielona między Rosję, Niemcy i Austrię, a każdy region wykształcił swoje charakterystyczne zwyczaje bożonarodzeniowe.
Jasełka
Przed i po Bożym Narodzeniu dzieci biorą udział w Jasełkach. Co roku organizują je wspólnoty kościelne, a przedstawienia odbywają się przez cały grudzień.
Każdy kościół ustawia i dekoduje szopkę, aby przyciągnąć dzieci. Zapraszamy do obejrzenia szopki w parafii kapucynów przy ulicy Senatorskiej. Niestety wiele z tych szopek nabrało szowinistycznego albo wręcz rasistowskiego charakteru, sprawiając, ze coraz mniej osób ma ochotę oglądać takie dekoracje.
Wigilia (24 grudnia)
Wigilia to w Polsce najważniejszy dzień świąt. W dni poprzedzające święta Bożego Narodzenia ludzie przygotowują swoje domy do świętowania. Wszystko musi iskrzyć czystością! Niektóre gospodynie domowe doprowadzają to do skrajności! W efekcie, gdy zaczynają się święta są już kompletnie padnięte i wściekłe.
Istnieje przekonanie, że jeśli pokłócisz się w dniu wigilii, będziesz się kłócić przez cały następny rok. Pokaż mi chociaż jedną rodzinę, która nie zaliczyć choćby jednej kłótni przy sprzątaniu domu J
choinka
Choinka najczęściej zwieńczona jest gwiazdą (symbolizującą Gwiazdę Betlejemską) i bogato ozdobiona dekoracjami, piernikami, lampkami (wcześniej świecami) i przede wszystkim bombkami”, czyli szklanymi ozdobami w różnych kształtach (choć najczęściej są to kule). Niektóre są ręcznie robione (przez dzieci), malowane lub wycinane z papieru. W regionach wschodnich dekoracje tradycyjnie wykonuje się ze słomy. Możesz też spotkać pajęcze sieci – są one związane z historią świątecznego pająka. Wszystkie wersje legendy dotyczą biednej rodziny, której nie stać na udekorowanie choinki na Boże Narodzenie. Kiedy dzieci kładą się spać w Wigilię, pająk pokrywa drzewo pajęczynami. Następnie w świąteczny poranek pajęczyny magicznie zamieniają się w srebrno-złote pasma.
W niektórych domach istnieje też zwyczaj zbijania jednej z bombek na szczęście lub przepędzenie zła z domu przez cały następny rok! Zresztą każdego roku, gdy my dekorujemy choinkę przynajmniej jedna bombka bije się po prostu przypadkiem.
Jemioła
Ludzie w Polsce całują się pod jemiołą! Niektóre rodziny wieszają gałązki świerkowe na żyrandolach i nazywają to „podłaźniczką”. Wigilia to zdecydowanie dobry dzień na okazywanie uczyć
Na obszarach wiejskich przy drzwiach umieszcza się stogi siana, aby zapewnić obfite plony w następnym roku.
Wigilia – najpopularniejsze potrawy
Główny posiłek bożonarodzeniowy spożywany jest 24 grudnia wieczorem. Zasiadamy do stołu, gdy tylko na zimowym niebie pojawi się pierwsza gwiazda – upamiętnia to gwiazdę nad Betlejem. Dzieci mają za zadanie poinformować rodzinę, że czas rozpocząć obchody. Nie tylko chcą jak najszybciej zdobyć prezenty, ale są też bardzo głodni.
W czasie Adwentu wielu katolików powstrzymuje się od jedzenia mięsa lub słodyczy lub po prostu je mniej. Kolacja Wigilijna w dawnych czasach była pierwszym dużym posiłkiem po 4 tygodniach postu. Dla wielu Polaków obiad jest pierwszym posiłkiem tego dnia. Nic dziwnego, że dzieci nie mogą się doczekać pierwszej gwiazdki.
Ustawienie dodatkowego krzesła i talerza dla nieoczekiwanego gościa
Polacy mówią, że nikt tego dnia nie powinien być sam ani głodny, dlatego jeśli ktoś niespodziewanie zapuka do drzwi, może zasiąść do stołu, nawet zupełnie obcy. W niektórych domach puste miejsce upamiętnia zmarłego krewnego lub jest ustawione symbolicznie dla ukochanego członka rodziny, który nie mógł przyjść na posiłek. Podłożenie siana pod obrus przypomina ludziom, że Jezus urodził się w stajni.
Wigilia – łamanie opłatków (Opłatek)
Kolacja rozpoczyna się od podania przez najstarszego gościa opłatka z wytłoczonym wizerunkiem religijnym, łamania go i składania życzeń Wesołych Świąt. Czasami mały kawałek może być podarowany zwierzętom hodowlanym lub domowym, aby podkreślić ich szczególne miejsce w gospodarstwie domowym.
Prawie wszystkie dania, które serwujemy tego dnia, gotowane są tylko raz w roku! Niektóre z nich wymagają kilku dni na przygotowanie, inne trzeba zrobić 2-3 tygodnie przed Świętami Bożego Narodzenia i czekać, aż będą gotowe.
Na stole znajduje się 12 dań – mają dawać szczęście na kolejne 12 miesięcy lub symbolizować 12 apostołów. Posiłek jest tradycyjnie bezmięsny, ma to na celu upamiętnienie zwierząt, które były świadkami narodzin Jezusa w żłobie. Jakoś ryby nie miały farta by być w żłobku w Betlejem i stanowią podstawę tej kolacji. Każdy musi zjeść lub przynajmniej spróbować każdego dania.
Śledzie są bardzo niezwykle popularne na przystawkę i zazwyczaj podaje się je na kilka sposobów: w oleju, w śmietanie, w galarecie. Każde gospodarstwo domowe ma swój własny przepis, który jest „najlepszy na całym świecie”, jak twierdzą!
Barszcz z uszkami – zupa z buraków z pierożkami nadziewanymi grzybami
Barszczyk podaje się z „uszkami” lub „krokietami” (naleśniki z grzybami lub/i kapustą, w panierce, smażone na oleju lub maśle).
Karp jest często głównym daniem posiłku. W czasach kryzysu w okresie komunizmu rybę tę kupowano kilka dni wcześniej żywą i pływała w wannie, dopóki nie została zabita przez pana domu! Teraz większość ludzi po prostu kupuje karpia w postaci filetów. W niektórych regionach panie wkładają do staników łuskę karpia na czas kolacji, a następnie wkładają ją do portfela. Podobno łuski karpia przynoszą pieniądze, a niektórzy Polacy trzymają jedną przez cały rok na szczęście
Bigos
składa się z duszonej kapusty kiszonej, suszonych grzybów i śliwek. Gotowanie zajmuje kilka godzin i trzeba być przygotowanym na nieprzyjemny zapach w całym domu w dniu duszenia kapusty. Robi się ją na około tydzień przed Wigilią, bo z każdym dniem smakuje coraz lepiej.
Kapusta z grochem
To jarskie proste danie z kiszonej kapusty i z łuskanym grochem
Kompot z suszu
To napój z suszonych owoców gotowanych do miękkości. Możesz dodać do niego laski cynamonu i goździki.
Makowiec
bułka makowa ze słodkiego pieczywa drożdżowego i maku z dodatkiem rodzynek i orzechów
Kutia
mak, rodzynki, orzechy, nasiona pszenicy, często podawane z „łamańcami” – cienkimi, łatwo pękającymi ciasteczkami – stąd nazwa.
Piernik
Piernik z miodem i pierniczki to tradycyjne desery świąteczne. Pierniczki są jedzone w Polsce cały rok, a krojony piernik to symbol świąt Bozego Narodzenia.
Gdyby zwierzęta mogły mówić?
W Polsce mówi się, że zwierzęta potrafią rozmawiać w wigilijną noc. Większość rolników udaje się do stajni, aby porozmawiać z żywym inwentarzem, a większość właścicieli psów i kotów udaje, że rozumie, co ich zwierzak ma do powiedzenia tej nocy.
śpiewanie kolęd
Większość rodzin śpiewa przy stole kolędy. Do najpopularniejszych należą „Lulajże Jezuniu” i „Dzisiaj w Betlejem”. Najstarsze kolędy pochodzą z czasów średniowiecza, ale najpopularniejsze są te z okresu baroku. Najsłynniejsza na świecie kolęda: „Cicha noc” ma też polski odpowiednik.
Mój ojciec, który był muzykiem, organizował kolędowanie w naszej okolicy. Ubrane w fantazyjne przebranie „anioła”, dzieci odwiedzały sąsiadów i przyjaciół, grając nasze wersje „Cichej nocy” i innych kolęd, grając na gitarach, fletach i innych kieszonkowych instrumentach. Każda rodzina miała mnóstwo słodyczy w okresie świątecznym, więc zbieraliśmy całe wiadra cukierków i czekoladek.
Prezenty!
Najgorsze w kolacji wigilijnej jest to, że nie można otworzyć prezentów przed jej zakończeniem! Starsi członkowie rodziny (którzy tradycyjnie rozpoczynają i kończą ten posiłek) zawsze dbają, by kolacja nie trwała za krótko.
Prezenty kładzie pod choinkę lub przynosi „Święty Mikołaj”, ale w niektórych częściach Polski są są na tę funkcję nazwy. Na wschodzie (Podlasie) jest „Dziadek Mróz” (ros. Dzied Mróz), w zachodniej i północnej Polsce „Gwiazdor”. Święty Mikołaj nie zawsze jest dobry – jak ktoś się nie zachowywał dobrze, może dostać „rózgę”.
Pasterka
Wigilia dobiegła końca. Ci, którzy są głęboko wierzący, udają się do kościoła na pasterkę. Cała reszta zostaje w domu, aby oglądać „Sam w domu” po raz dwudziesty. W 2010 roku nie zaplanowano tego filmu w programie telewizyjnym, ale tak wiele złożyło protest, że film wrócił do programu telewizyjnego!
Wigilia i kolejne dni świąt – 25 i 26 grudnia
Dwa dni wypełnione rodzinnymi spotkaniami i, o ile to w ogóle możliwe. Jeszcze większą ilością pysznego jedzenia. Kolejna wigilia za rok
W miastach wychodzimy obejrzeć zimowe iluminacje lub po prostu pospacerować, żeby spalić kalorie.
Moja przyjaciółka Małgosia rozwinął tradycję „gorzkiej herbatki”. Po 2 dniach jedzenia nadszedł czas na spotkanie i wypicie niesłodzonej herbaty dobrej na trawienie.
Więcej przepisów i tradycji na www.culture.pl
Zarezerwuj warsztaty świąteczne w Pierogi & More: Smaki świąt Bożego Narodzenia-kolacja i warsztat kulinarny